نقشه ذهنی یا همون مایندمپ یکی از ابزارهای بسیار مهم برای تمامی افراد، جهت استفاده از کارایی مغزشون برای مطالعه یا انجام کارهاست.
در واقع نقشه ذهنی ابزاری برای فکر کردنه. اون چیزی که درون ذهن ما می‌گذره رو به بیرون بازتاب میده. نقشه ذهنی مثل یک جعبه ابزار کامله که می‌تونیم برای بخاطر سپاری کارها، مطالب، قرارها و خیلی موارد دیگه ازش استفاده کنیم.
در واقع نقشه ذهنی برای اینکه تمرکز بیشتری روی کارهامون داشته باشیم خیلی می‌تونه به ما کمک کنه.
در طول روز با توجه به اینکه الان در جامعه‌ای زندگی میکنیم که پر از فشارها و استرس‌های روانی و کاریه، تمرکز روی انجام کارهامون خیلی می‌تونه مفید باشه.
در طول روز خیلی عوامل زیادی باعث حواس‌پرتی ما میشه. از گوشی موبایل گرفته تا ترافیک شهری همه و همه از عوامل حواس‌پرتی به حساب میان.
در این هیاهوی ابزارهای دیجیتال و عصر به اصطلاح دیجیتال که من اسمش رو می‌زارم عصر حواس‌پرتی، داشتن تمرکز از مهمترین اتفاقات این دورانه. در واقع با این حجم پیشرفت جامعه، بهتره بگم ضروری‌ترین اتفاق برای یک انسانه.
زمانی که تمرکز بالایی در انجام امور داشته باشیم، راحت‌تر می‌تونیم به دستاوردهای بالایی در کار و زندگی خودمون برسیم.
یک مثال
فرض کنید از محل کار به سمت منزل در حرکت هستید. در عالم رؤیا به سر می‌برید و درمورد مسائلی که خیلی از افراد باهاش دست به گریبان هستیم، فکر می‌کنید. مثل اقساطی که باید پرداخت بشه، قرضی که باید ادا بشه، ارتقا شغلی که حق ما بوده ولی به کارمند نور چشمی مدیر رسیده و خیلی چیزهایی ازین دست.
یهو یادمون میاد قرار بوده برای خونه چیزی بخریم و متوجه می‌شیم از فروشگاهی که همیشه ازش خرید میکنیم عبور کردیم. حالا یا باید برگردیم و یا از جایی دیگه خرید کنیم. با توجه به قیمت بنزین توی این روزها به احتمال زیاد گزینه دوم رو انتخاب میکنیم و از فروشگاه دیگه‌ای خریدم میکنیم.
خریدمون رو انجام میدیم و به سمت منزل راه میفتیم. زمانی که به منزل می‌رسیم متوجه می‌شیم بعضی از چیزهایی رو که باید می‌خریدیم یادمون رفته. چون مدام در ذهنمون درگیر این بودیم که چقدر حواس‌پرت شدم و فروشگاه دوست داشتنیمو رد کردم و حالا باید از اینجا خرید کنم.
چقدر تا حالا این اتفاق یا مشابه به این برای شما رخ داده؟
برای خودم که زمانی خیلی اتفاق میفتاد.
یا مثلاً سر جلسه امتحان سوالی رو می‌بینم که جوابش نوک زبونمونه ولی یادمون نمیاد! با خودمون میگیم کاش یه دور دیگه می‌خوندم یا مرور می‌کردم. اما خب خوندن و یا مرور با روش‌های قدیمی خیلی طول می‌کشه و برای بعضی‌ها (مثل خودم 😊) عذاب آوره. به همین دلیل میگیم ولش کن.
اما اینجا می‌خوام راه حلی رو با همدیگه بررسی کنیم که از شر این اتفاقات و یا مشابه اون خلاص بشیم.
نقشه ذهنی چی هست؟
یک روش بسیار عالی برای بخاطر سپاری کارهای مهم و آن چیزی که برامون با اهمیته و البته روشی عالی برای مرور مطالبی که خونده شده و الان نیاز به یادآوری داره.
نقشه ذهنی اگر بخواد بصورت اصولی طراحی بشه، کلی رنگ داره. کلی شاخه داره. زیر شاخه داره و از یه عالمه موضوع شکل گرفته.
یه موضوع اصلی وسط صفحه داره که موضوعات فرعی دور اون می‌چرخن. از اونجایی که مغز انسان به رنگ‌ها و اشکال خیلی علاقه‌منده و می‌تونه اونها رو بخاطر بسپاره، رنگ‌ها و اشکال از اجزاء اصلی یک نقشه ذهنی به حساب میان.
نقشه ذهنی اولین بار توسط مرحوم تونی بوزان ارائه شد. شخصی که به ایران هم آمد و اجازه داد از آموزه‌های او در جهت افزایش سرعت مطالعه و استفاده از نقشه ذهنی استفاده کنیم.
نقشه ذهنی از چه قسمت‌هایی تشکیل شده؟
برای رسم یک نقشه ذهنی نکاتی رو باید رعایت کنیم. در واقع این نکات یه جورایی تشکیل دهنده قسمت‌های مختلف یک نقشه ذهنی هستند.
اولین نکته اینه که موضوع نقشه ذهنی در وسط صفحه نوشته میشه. همونطور که گفتیم، مغز انسان به رنگ‌ها و شکل‌ها بسیار علاقه‌منده. به همین دلیل هم در ترسیم نقشه ذهنی از این موارد استفاده میکنیم.
پس می‌تونیم به جای نوشتن موضوع نقشه ذهنی، تصویری از موضوع رو در وسط صفحه ترسیم کنیم. به عنوان مثال زمانی که می‌خواییم در مورد سخنرانی یک نقشه ذهنی رسم کنیم، در وسط صفحه عکس یک میکروفون رو رسم میکنیم.
قسمت بعدی خطوطی هست که در نقشه ذهنی استفاده میکنیم. برای هر زیر شاخه موضوع اصلی یک خط منحنی رسم میکنیم و در بالای اون، به صورت تک کلمه ای موضوع مربوط به اون زیر مجموعه رو می‌نویسیم.
در زمانی که خطوط رو رسم میکنیم باید دقت کنیم که حرکت ما بصورت ساعتگرد باشه.
موضوع بعدی استفاده از رنگ‌ها برای هر کدوم از شاخه‌هاست. هر شاخه‌ای که از موضوع اصلی جدا میشه، به همراه زیر مجموعه‌های خودش با یک رنگ ترسیم میشه. این موضوع جذابیت و به خاطر سپاری نقشه ذهنی رو بسیار راحت‌تر میکنه.
رعایت این نکته که روی هر خط تا جایی که میشه از تک کلمات برای رسوندن پیاممون باید استفاده کنیم بسیار مهم و ضروری هست.
پس در کل نقشه ذهنی از یک موضوع اصلی، شاخه‌های زیر مجموعه موضوع اصلی، رنگ‌ها و اشکال تشکیل میشه.
نقشه ذهنی برای بخاطر سپردن دروس و فعالیت‌هایی که احتمال فراموشی اونها وجود داره استفاده میشه.
البته این روش یکی از بهترین روش‌های دنیا برای خلاصه‌برداری مطالب هم هست.
اشکال و رنگ‌ها در نقشه ذهنی چه کاربردی دارند؟
از اونجایی که نقشه ذهنی برای بخاطر سپردن مطالب هست، در نتیجه در نقشه ذهنی از رنگ‌ها و اشکال استفاده میشه.
دنیای اطراف ما پر از رنگ‌های مختلف و زیباست. رنگ‌هایی که حس زندگی رو به طبیعت میده. همین طور به هر جایی که نگاه میکنیم، اطرافمون پر از شکل‌های زیبا و قشنگ هست.
مغز انسان با سرعت بسیار بالایی از تصاویر اطرافش عکسبرداری میکنه و در حافظه کوتاه مدت خودش ذخیره میکنه. هر چه این تصاویر جدیدتر و جذاب‌تر باشه، عبور اونها از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت راحت‌تر و سریع‌تر اتفاق میفته.
به همین خاطر هست که ما خاطر تصویری خودمون رو خیلی راحت به یاد میاریم.
از همین قدرت مغز هم در نقشه ذهنی استفاده شده. به شکلی که با استفاده از رنگ‌ها و اشکال مختلف در یک نقشه ذهنی، امکان به خاطر سپاری اون رو بسیار بیشتر میکنیم.
هر رنگ برای یک زیر شاخه از موضوع اصلی انتخاب میشه و برای نشون دادن اون شاخه‌ها هم از اشکال مختلف استفاده میکنیم.
با این کار نقشه ذهنی جذاب و به یاد ماندنی خواهد شد.
نحوه ترسیم نقشه ذهنی چطوره؟
اما وقتشه بریم سراغ قسمت اصلی ماجرا. یعنی نحوه ترسیم نقشه ذهنی.
برای ترسیم مایندمپ نیازمند یک کاغذ ترجیحاً A4 به صورت افقی و بدون خط هستیم. از وسط صفحه عبارت اصلی یا همون عنوان مایندمپ رو می‌نویسیم. البته می‌تونیم به جای این کار یعنی نوشتن موضوع در وسط صفحه برای موضوع شکلی متناسب با اون رو رسم کنیم.
در قسمت دوم باید از رنگ‌ها استفاده کنیم. یعنی هر شاخه به یک رنگ و زیر مجموعه‌های آن هم رنگی متناسب با اون شاخه رو داره.
در هر شاخه از لغات استفاده میکنیم که به صورت کلمات کلیدی و تک لغت نوشته میشن. همونطور که چند بار دیگه هم عنوان شد، از تصاویر در رسم نقشه ذهنی زیاد استفاده میکنیم.
خطوط شاخه‌ها باید به صورت خمیده و حداکثر در هفت شاخه بصورت ساعتگرد رسم شه. در شکل زیر شما تصویر یک نمونه از نقشه ذهنی رو ملاحظه می‌کنید.
از تکنیک‌های یادیاری مثل بسط دادن و تصاویر مبالغه آمیز هم میشه در رسم نقشه ذهنی استفاده کرد. به زودی یک مقاله روی سایت قرار می‌گیره و در مورد این مطالب با همدیگه صحبت میکنیم. قسمت آخر در مورد ساختار مایندمپ اینه که ما باید به صورت شفاف، دلنشین و خنده‌دار رسم کنیم. ذهن انسان به گونه‌ای طراحی شده که مطالب خنده‌دار رو خیلی بیشتر و راحت‌تر توی حافظه خودش نگه می‌داره.
از همه مهمتر نکته‌ای که در مایندمپ باید رعایت کنیم اینه که به زبان خودمون نوشته بشه. یعنی مایندمپی که من رسمی کنم شاید به درد شخص دیگه‌ای نخوره.
چه جاهایی میشه از نقشه ذهنی استفاده کرد؟
از نقشه ذهنی در فرایند آ»اده کردن متن سخنرانی هم می‌تونیم استفاده کنیم که در چند مقاله سریالی به صورت کامل درمورد اونها صحبت کردیم.
امیدوارم این مقاله هم برای شما عزیزان مفید واقع شده باشه و با سایر دوستاتون به اشتراک بگذارید.
